اندیشیدن، پژوهش و نوآوری، اساسی ترین نیاز برای دست یابی به پیشرفت، توسعه، رفاه عمومی و استقلال واقعی است.

چكيده

خداوند متعال در قرآن كريم به مناسبت‌هاي مختلف به بهشت و ماهيت آن اشاره كرده كه انسان با استفاده از اعمالي كه در اين دنيا از جمله صبر بر طاعت، معصيت، انجام واجبات، جهاد و نماز و غيره مي‌توان براي خود جايگاهي در بهشت كسب كند كه بهشت داراي طبقاتي است و خداوند طي تجارتي كه با بنده مي‌كند در مقابل اعمال او متناسب با آن اعمال طبقه‌اي از بهشت به او مي‌رسد.

انسان مؤمن در ابتدا با درود و سلام خزانه‌دار بهشت و سلام خداوند وارد جايگاه خود مي‌شود و در محيطي امن و سالم كه هر چه چشم ببيند و دل بخواهد استفاده مي‌كند. علاوه بر آسان بودن استفاده از ميوه‌هاي بهشتي، با رسم ادب از آنها نيز توسط جوانان زيباروي پذيرايي مي‌شود. هر آنچه براي انسان در اين دنيا لذت داشته استفاده مي‌كنند از جمله ؛ حورالعين، استفاده از ميوه‌هاي تازه، هواي سالم و معتدل، هم‌نشيني و هم‌جواري با پاكان، صحبت كردن با آنها، رسيدن به مقام خشنودي خداوند كه بالاترين نعمت بهشت است.

چكيده

خداوند متعال در قرآن كريم به مناسبت‌هاي مختلف به بهشت و ماهيت آن اشاره كرده كه انسان با استفاده از اعمالي كه در اين دنيا از جمله صبر بر طاعت، معصيت، انجام واجبات، جهاد و نماز و غيره مي‌توان براي خود جايگاهي در بهشت كسب كند كه بهشت داراي طبقاتي است و خداوند طي تجارتي كه با بنده مي‌كند در مقابل اعمال او متناسب با آن اعمال طبقه‌اي از بهشت به او مي‌رسد.

انسان مؤمن در ابتدا با درود و سلام خزانه‌دار بهشت و سلام خداوند وارد جايگاه خود مي‌شود و در محيطي امن و سالم كه هر چه چشم ببيند و دل بخواهد استفاده مي‌كند. علاوه بر آسان بودن استفاده از ميوه‌هاي بهشتي، با رسم ادب از آنها نيز توسط جوانان زيباروي پذيرايي مي‌شود. هر آنچه براي انسان در اين دنيا لذت داشته استفاده مي‌كنند از جمله ؛ حورالعين، استفاده از ميوه‌هاي تازه، هواي سالم و معتدل، هم‌نشيني و هم‌جواري با پاكان، صحبت كردن با آنها، رسيدن به مقام خشنودي خداوند كه بالاترين نعمت بهشت است.

چكيده

خداوند متعال در قرآن كريم به مناسبت‌هاي مختلف به بهشت و ماهيت آن اشاره كرده كه انسان با استفاده از اعمالي كه در اين دنيا از جمله صبر بر طاعت، معصيت، انجام واجبات، جهاد و نماز و غيره مي‌توان براي خود جايگاهي در بهشت كسب كند كه بهشت داراي طبقاتي است و خداوند طي تجارتي كه با بنده مي‌كند در مقابل اعمال او متناسب با آن اعمال طبقه‌اي از بهشت به او مي‌رسد.

انسان مؤمن در ابتدا با درود و سلام خزانه‌دار بهشت و سلام خداوند وارد جايگاه خود مي‌شود و در محيطي امن و سالم كه هر چه چشم ببيند و دل بخواهد استفاده مي‌كند. علاوه بر آسان بودن استفاده از ميوه‌هاي بهشتي، با رسم ادب از آنها نيز توسط جوانان زيباروي پذيرايي مي‌شود. هر آنچه براي انسان در اين دنيا لذت داشته استفاده مي‌كنند از جمله ؛ حورالعين، استفاده از ميوه‌هاي تازه، هواي سالم و معتدل، هم‌نشيني و هم‌جواري با پاكان، صحبت كردن با آنها، رسيدن به مقام خشنودي خداوند كه بالاترين نعمت بهشت است.

چكيده                                           

هدف آيات الهي از تكريم و ارزش‌گذاري عالم،بيشتردر فراواني بعد تربيتي اوست. بيشترين ويژگي‌هاي يك عالم وارسته را بايد در خود او جستجو كرد تا پس از آن، از طريق الفاظ و عبارات و يا نوشته‌ها و كلمه‌ها به مخاطبين او منتقل گردد و آنان نيز به نوبه‌ي خود متأثر شوند. اولين مأخذ براي اين پژوهش،كتاب آسماني بوده و در مراحل بعدي، تلاش شده از لسان اخبار و روايات به عنوان مؤيد و مفسر بهره‌برداري شود. محور اين گفتار كيستي علما از منظر قرآن كريم است هرچند از چيستي علم غفلت نشده و از باب تفهيم اصل مبحث، دست مايه‌هايي نيز از آن مورد بررسي قرار گرفته است. عالم راستين كسي است كه در برابر آيات خداوند خضوع و خشوع دارد زرق و برق دنيا او را از آخرت بازنمي‌دارد، اهل عبادتند و نماز و روزه به پا مي‌دارند و زكات مي‌دهند،‌اهل تفكرند، دل‌هايشان مخزن اسرار الهي است.

آنان در دنيا مسئول هدايت مردم هستند و در مسائل و مشكلات زندگي صبور و بردبار مي‌باشند و به تربيت انسان‌ها مي‌پردازند.

در مقابل عالمان بي‌عمل گرفتار هواي نفس مي‌باشند ، به دنيا و زر و زيور آن چشم دوخته‌اند،‌بنابراين با توحيد ضديت دارد، در مسايل ديني شبهه‌افكني مي‌كنند، امر به معروف و نهي از منكر را ترك نموده و سعي در كتمان حقيقت دارند.

كليدواژه‌ها؛ علم، تعليم و تربيت، عالم عامل، عالم بي‌عمل.

چكيده

نقش دین و دینداری در زندگی انسان، یکی از محورهای مهم مطالعات در حوزه دین است، و نقش حج که نمود و نماد کوچکی از اسلام است، می تواند یکی از محورهای شایسته تحقیق باشد.

حج از دیدگاه قرآن کریم دارای جایگاهی خاص می باشد و دارای فلسفه و احکام و مناسک معینی که در سنجش های سه گانه ی این تحقیق به چشم می خورد.

در منابع لغوی واژه حج به معنای قصد کردن پی در پی آمدن و قصد زیارت کردن و … در اصطلاح، قصد زیارت خانه خدای عزیز و انجام مناسک حج در ایام معین است.

اسلام دارای مبانی و ارکانی است که بر آنها بنا شده و بدانها قوام گرفته که یکی از ارکان ، حج است، بنابراین آن کس که عمدا حج نگزارد، یکی از ارکان دین الهی را خویش را نابود کرده و در نتیجه اسلام کامل را از بین برده است ، حج مسلمانان شامل مناسکی از قبیل؛ میقات، احرام، طواف، سعی، قربانی و رمی جمرات است. که به زمان سرسلسله پیامبران حنیف، حضرت ابراهیم(ع)بازمی گردد.

حج بر اسرار و رموزی مشتمل است که درک اراده خداوند متعال از آن زمان زمینه نجات از دام گناهان را فراهم می آورد و جهل به آنها موجب بی محتوا شدن حج می شود. با توجه به مطالبی که گذشت، مقاله حاضر به بیان اسرار و رموز یا همان تفسیر نمادهای حج بر مبنای آیات قرآن کریم و کلام پیشوایان معصوم(ع) پرداخته است؛ در این نوشتار، از روش توصیفی-تحلیلی با مراجعه به منابع معتبر اسلامی به تجزیه و تحلیل نمادهای حج پرداخته شده است، به امید آنکه به تبیین زوایای ناشناخته دیگر در این خصوص منتهی گردد.

کلیدواژه ها؛ حج، نماد

چکیده:

جهنم در اصطلاح یعنى دوزخ، دوزخ بر دو قسم می باشد: دوزخ ظاهر و دوزخ باطن. دوزخ ظاهر رنجها و عذابهاى دنیوى و اخروى است و دوزخ باطن نفس کدر و آلوده انسان است. با مراجعه به قرآن کریم می توانیم به اسامی مختلف جهنم آشنا شویم از جمله سقر، هاویه، لظی می توان اشاره نمود و در ادیان دیگر نیز به واژه جهنم اشاره گردیده است از جمله دین زرتشت که محلی برای بزهکاران می باشد و همچنین اشاراتی در کتاب تورات و انجیل آنرا جایگاهی برای هلاکت دانسته اند توضیحاتی داده شده است.

در ادامه با بیان ویژگی های جهنم در قرآن آشنا می شویم از جمله جهنم مکاني است که هفت طبقه يا هفت در دارد و جهنم داراي خَزَنه (مفرد آن خازن يعني نگهبان) است و گناهکاران را هنگامی که نزديک جهنم ببرند گويند کاش ما را باز ميگرداندند و ديگر آيات پروردگارمان را تکذيب نمي کرديم و از مؤمنان مي شديم. اگر هم بازگردانده مي شدند، دوباره به همان چيزهايي که از آن نهي شده بودند، باز مي گشتند و آنان دروغگو هستند.

کلید واژه ها: جهنم، سقر، هاویه، دوزخ،

 چکیده:

یکی از آموزه های دینی که باعث رشد فکری و معنوی انسان می شود و ایمان و یقین او را تثبیت می کند مسئله یاد خدا در زندگی است انسان گاه در پیچ و خم های زندگی غرق در مشکالت یا خوشی ها می شود و حضور خدا را که ناظر و بیننده است فراموش می کند و به گمراهی و ضاللت کشیده می شود. خدای متعال برای نجات انسان از این درّه ها و پر تگاههای خطر ناک می فرماید:» الا بذکر الله تطمئنَّ القلوب؛» آگاه باشید که یاد خدا آرامش دهنده ی قلب هاست. از این رو الزم است که به بحث یاد خدا و، آثار آن در زندگی انسان پرداخته شود تا باعث هدایت و نجات انسان از کوره راه های، عمیق زندگی به راه راست گردد. تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده اند سعی کرده اند با آن آوردن دلیل و برهان برای توجه به یاد خدا، فرد را ملزم به پذیرش آثار آن کنند و به او بفهمانند که هدایت و سعادت واقعی آدمی در گرو تذکر و یاد خداست. لذا امیداست که این تحقیق نیزگامی باشد در جهت شناخت هرچه بیشتر حضور خداوند در زندگی آدمی این تحقیق با روش کتابخانه ای و در جهت اهدافی چون بررسی آثار و فواید یاد خدا راهکارهای افزایش یاد خدا و بررسی مفهوم ذکر گرد آوری شده است و تا حدودی با اهداف اولیه ی خود رسیده است.

کلید واژگان: یاد – خدا – آثار – زندگی – انسان 

چکیده:

 معاشرت با مردم در جامعه، مسئله ی بسیار مهمی است و دین مبین اسلام به آن بسیاراهمیت داده است. تعداد زیادی از آیات شریفه ی قرآن و بخش معظمی از روایات پیامبراکرم صلی الله علیه و اله و سلم و اهل بیت علیهم السلام به این مسئله اختصاص یافتهو روش های مناسب و پسندیده ای در معاشرت با مردم در آنها بیان شده است. روابط سالم اجتماعي، به عنوان يك عامل رهايي از خسران و دست يابي به رستگاري در محور آموزه هاي قرآني ورفتارهای عملی اهل بیت( ع) قرار مي گيرد و معاشرت با ديگران از جايگاه مهم و اساسي در زندگي بشر برخوردار مي شود.  انسان كامل از نظر اسلام كسي است كه خود را براساس آموزه هاي عقلاني و وحياني، متاله و خدايي كرده و سپس در مقام مظهريت ربوبيت و پروردگاري از خدا و خلافت از او، به مسئوليت خود در قبال ديگران بپردازد. اينجاست كه قوانيني براي تعامل درست و معاشرت و ارتباط سالم، از سوي وحي و عقل تبيين مي شود. البته از آن جايي كه انسان موجودي لطيف و كلمه وجودي خاصي است، نوعي ارتباط و معاشرت با او، از نوع پيچيدگي برخوردار مي باشد و براي ايجاد ارتباط سالم كامل، لازم است تا لطايفي مورد توجه قرار گيرد. اين گونه است كه آداب معاشرت به عنوان لطايف پيچيده در ارتباطات و معاشرت انساني از سوي عقل و شرع مطرح شده و خداوند بخشي از آيات قرآني  را به آن اختصاص داده است و توجهی که اهل بیت(ع) به آداب معاشرت سالم و درست اختصاص داده اند برای این است  تا انسان در رسيدن به مقامات كامل انساني و نقش آفريني درست در مقام ظهور ربوبي، از آن استفاده كند.

کلید واژگان:آداب ،معاشرت اجتماعی،صحیفه سجادیه

چکیده :

کلیات قرض به معنای قطع کردن وبریدن است ،ومعنای اصطلاحی آن بدان معناست که کسی مال خودرا به دیگری تملک کند ،قرض نوعی جدا کردن است .واز این محور بحث قرض ا لحسنه به عنوان شکل گیری اقتصادی وجایگاه واهمیت خاصی دارد وهمچنین قرض الحسنه آداب وآثاری دارد که اسلام آن راموردتوجه قرارداده قرض عنوانی است که در میان مومنین شهرت دارد .وبه طوری که ریشه در قرآن وسنت پیامبر (ص)دارد.وروایاتی درمورد قرض بیان شده که ثواب وپاداش قرض بیشتراز صدقه است .لذا جایگاه آن از انفاق کمتر نخواهد بود . قرض الحسنه در نظام اخلاقی اسلام جایگاهی بس والاست وآثار فراوانی دارد .ودر این مقاله به آداب واحکام قرض الحسنه از منظرآیات وروایات اهل بیت (ع)از آداب ،احکام ،آثار وجایگاهش رابیان نموده ایم .

کلید واژه:قرض ، حسنه ، آداب ،ادب ، حکم ، احکام

چکیده:

مسئله جعل حدیث،یکی از حوادث مهم تاریخ اسلام است .با نگاهی گذرا به تاریخ حدیث به آسانی می توان پی برد از صدر اسلام تاکنون افرادی به انگیزه ها واسباب گوناگون دست به جعل حدیث زده ومطالبی را به رسول خداو ائمه معصومین(علیهم السلام) نسبت داده اند.

مهمترین اسباب وانگیزه های جعل وتحریف دراحادیث را می توان به طور خلاصه دردو عنوان انگیزه های عمومی وانگیزه های خصوصی جعل بیان نمود.چه بسا هریک از این اسباب وانگیز ه ها نیز اقسامی دارند،که در این تحقیق به بررسی این علل وانگیزه ها می پردازیم.وبه طور کلی می توان دوری از اهل بیت(علیهم السلام) ورسول خدا(ص) ورسیدن به قدرت وحفظ آن را عمده ترین علل جعل حدیث وافترا به رسول خدا(ص) دانست وبقیه مواردرا به نوعی به آنها ارجاع داد.

محور های مهم این پژوهش عبارتند از:علل عمومی پیدایش جعل حدیث،شامل:دوری از اهل بیت(ع) رسول خدا(ص)،حفظ موقعیت های اجتماعی وموجه ساختن دستگاه حاکمه،اقبال عمومی از مسئله جعل حدیث ، عقاید و اسرائیلیات ، انواع واقسام روایات و نخستین بررسی کنندگان روایات جعلی در شیعه وسنی.

کلید واژه ها:جعل حدیث ، صحابه ، منابع روایی ، ادله اربعه

چکیده:

به هنگام اوقات نماز یومیه باندای موذن بندگان صالح، وقت شناس وظیفه شناس به سوی میعاد گاه روانه می شود. حضور به موقع و منظم نمازگذاران اثر تربیتی مطلوب در اوج نهادن به ندای (حی علی خیرالعمل) دارد و نشانگر نیاز انسانها به اعمال نیک می باشد که در سایه انجام عمل خیر به آرامش درونی می رسند و با عطر معنویت که از وجود افراد صالح و متقی تراوش می کند. روح خود را نیز معطر می نماید . انجام اعمال عبادی نماز جماعت به صورت یک دست و منظم بیانگر این حقیقت است که اگر افراد مسلمان اراده بکنند می توانند در تمام امور زندگی نظم و انظباط داشته و با بهره گرفتن از قابلیت های نهان و آشکار خود حلال مشکلات خود و دیگران باشند.

می توان در بعد نمادین و از دیدگاه زیبایی شناسی مسح سرو پا در پایان وضو را سمبلی جسم، از سر تا پا و از فرق تا قدم به حساب آوردو غفران عاملی در یاد آوری پیوسته مسلمانا مبنی بر نظافت تمام بدن تلقی کرد. اما درباره بیماری ها نیز می توان به نکاتی چند توجه نمود. نماز دراسلام، همان عبادت بزرگی است که در راس عبادات قرار دارد و تارک آن در ردیف کافر است و پرداختن به آن و به روح حقیقت آن رسیدن ارتباط با خداوند را در ژرفای وجود انسان نفوذ می دهد و تبلور می بخشد.

کلید واژه:

نماز، فرد، اجتماع، تاثیر

چکيده

به دليل اهميت بحث توسعه خودي تصميم داريمم آن را از منظر قرآن و روايات بررسي نماييم و به همين علت ما در اين تحقيق ابتدا مفهوم خودشناسي و خودسمازي از ديدگاه قمرآن و روايات بررسي كرده آن گاه ضرورت خود شناسي، خودسازي و جايگاه آن را در قرآن و روايمات نام برده و توضيحي مختصر داده ايم. سپس مفهوم نفس، كمال، سعه صدر و روح را هم مانند مفهوم خودسازي و خود شناسي و معاني مختلف آن را در قرآن و روايات بيان نموده ايم.حقيقت تكامل و عوامل و موانع را نيز بيان نمموده ايم. در فصل دوم به تكامل انسان از منرر قرآن و روايات و عوامل موثر و موانع تكامل به طور مختصر اشاره اي كرده ايم. در نهايت چگونگي تحصيل سعه صدر حضرت موسي(عليه السلام) را در قرآن مورد بررسي قرار داده ايم.

كليدواژه ها ؛روح، تكامل روح، نفس، سعه صدر، توسعه، بزرگي

چکيده:

در تاريخ اسلام زنان مؤمن و فداكار بسياري بوده اند كه با حضور فعال در صحنه هاي حساس سياسي و اجتماعي، مسير تاريخ را تغيير دادند. از جمله اين زنان، حضرت زينب(عليهالسلام) است كه با حضور در نهضت كاربال، مسالوليت بزرگي را حضرت عهده گرفت ، حضرت زينب(عليهالسلام) براي ايفاي مسلوليت بزرگ پيام رسااني از دوران كودكي تحت تربيت پيشوايان معصوم قرار گرفت و امام حسين(عليه السلام) نياز در مساير حركت به كربال با سخنان توصيههايي خواهرش را آماده كرد، زينب(عليهاالسلام) تحت تربيت پادري و مادري همچون حضرت علي(عليه السلام) فاطمه(عليهاالسلام)، و با شايستگي و استعداد ذاتي كاه از آن بهره مند بود. به مراتب عالي از فضايل و كملات انساني دست يافت. دفاع دوم زينب كبري(عليهاالسلام) چنان دقيق بود كاه كاربال از ياي هيجاان باه ياي جرياان ماندگار بدل كرد. او با مديريت زنان و كودكان، بيدار ساختن كوفي و شامي، تحقير يزيديان و نياز عزاداري بر امام حسين(عليه السالم) و ساير شهداء تمام پنجاه و دو سال بافتههاي راههااي انحرافاي ايجاد شده در جنگ را به شكست قطعي كشاند و تومار آل اميه را پيچيد و بر باد داد. ترديدي در نقش حضرت زينب(عليهاالساالم) در حفا كاردن قياام عاشورا و ابلاغ پيام آن نيست. بدون شي، بيحضور آن حضرت ايان قيام به ابلاغ و سرانجام مطلوب خويش نائل نميگشت.

كليدواژه ها؛ حضرت زينب(عليهاالسلام)، جاودانگي، قيام عاشورا، امام حسين(عليه السلام)، كربلا

چکیده :

تحقبق حاضر با عنوان آثار زینت و تجمل در زندگی انجام گرفته است.

زینت به معنای آرایش، زیور، آراستن است، زینت آن است که به خودی خود ارزشمند است و ما آن را به خود می بندیم تا ارزش پیدا کنیم.

دین اسلام در عین حال که به زندگی دنیایی انسان توجه دارد و خداوند متعال وسایل رفاه و آسایش او را در دنیا فراهم آورده است. مسلمانان را به عدم افراط و تفریط در این زمینه فرا خوانده و به یک زندگی معتدل و خوب دعوت می کند. مسلماً غرق شدن در ظواهر دنیوی و روی آوردن به تجمل و تجمل گرایی، آثار منفی برای انسان به دنبال خواهد داشت که یکی از این آثار غفلت از یاد خدا می باشد. قرآن کریم می فرماید: ای کسانی که ایمان آورده اید مانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنها را به خود فراموشی گرفتار کرده است فراموش کردن خدا سبب خود فراموشی می شود. از سوی دیگر تجمل پرستی این خطر را دارد که احساسات و عواطف انسانی را که باید به سوی خیر و سعادت و اهداف عالی آفرینش متوجه سازد و به سوی بی بند و باری و تن در دادن به گناه، ربا وادعا و تحقیر دیگران، برتر دانستن خود از طریق زیورآلات سوق می دهد، و آثار آن به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در کوتاه مدت یا دراز مدت در جامعه بر جای خواهد ماند.

چکیده :

انفاق يك اصل بسيار مهم و ارزشمند از اصول اخلاق اسلام است و باعث تكامل و پرورش روح انسان مي گردد، بر اساس آيات قرآن انفاق از يك طرف رابطه انسان با خدا را نشان مي دهد كه چه ميزان محبت و عشق به خالق خود دارد كه در راه آن از جان و مال مي گذرد و از سوي ديگر ميزان رابطه انسان با جامعه و مردم را آشكار مي سازد، طبق روايات وارده معصومين –عليهم السلام- از اموال و دارايي و استعدادهاي معنوي خويش تنها در جهت ترويج دين و تقويت فرهنگ اسلامي انفاق مي كردند كه از اين طريق خدمات ارزشمندي به جهان مسلمين انجام داده اند.

اگر انفاق صورت مي گيرد بايد با خلوص نيت و دور از هر گونه منت و آزار باشد، زيرا شخصيت و آبروي شخص نيازمند خيلي بالاتر از آن است كه در مقابل بخشش انسان ريخته شود، همچنين بايد از ريا و خودنمايي جلوي ديگران خودداري شود. آنچه را انفاق مي كنيم بايد از بهترين اموال باشد چرا كه انفاق مال در صورتي تأثير گذار است و باعث تزكيه نفس مي شود و انسان را از وابستگي نجات مي دهد كه انفاق از اموال پاكيزه و دوست داشتني انتخاب شود. دين اسلام در هر كاري هر چند پسنديده حد وسط را امري لازم دانسته و افراط و تفريط را امري جاهلانه و غير عقلاني معرفي كرده است از اين رو ميانه روي و اعتدال در انفاق محبوب و مطلوب است.

انفاق يكي از مسائلي است كه اسلام و قرآن تأكيد فراوان روي آن نموده است و يكي از مهم ترين اسباب نجات در روز قيامت از آتش جهنم به شمار مي رود، خداوند براي كسي كه شايستگي انفاق او را بيابد پاداش او را دو يا چند برابر مي كند و رحمت و مغفرت و درجات عالي و رزق كريم نصيب ايشان مي گردد، بنابراين انسان با انفاق در راه خدا مي تواند از آن به عنوان توشه آخرت استفاده كند.

چکیده :

انسانهادرجامعه نسبت به یکدیگر ((وظایف متقابل))دارندوبه تعبیری دیگر،به عهده خویش نسبت به افراد دیگر ((حقوق متقابل ))دارند .شناخت این حقوق و انجام آنها و مراعات دوجانبه ضامن تصحیح روابط و سالم سازی معاشرت ها و زدودن کدورت ها و کاهش اختلاف ها و گله مندی هاست . در جامعه انسانی ،جز با مراعات دیگران و حقوقشان ،وضع رفتاری سامان نمی پذیرد .مثلا پدر و مادر نسبت به فرزندان و به عکس ،وظایفی دارند زن در برابر شوهر و شوهر در برابر زن ،تعهداتی دارد . فرمانده و سرباز نسبت به هم حقوق و وظایفی دارند . دوشریک با یکدیگر ،کار فرما و کارگر  ، ریئس و مرئوس ،معلم و شاگرد ،همسایه با همسایه،مشاورومشورت خواه ،خویشاوندان وارحام نسبت به هم ،برادران وخواهران دینی نسبت به یکدیگر،مسلمان بامسلمان و…نمونه های دیگری از ارتباطهای اجتماعی ،هرکدام نسبت به هم محدودومجموعه ای ازتکالیف رادارندکه درآیین اسلام ،به انجام آنها توصیه شده است.این وظایف وتکالیف وحقوق اگر:

1.«شناخته» شود،

2.به آنها «عمل » شود،

3.عمل هم دوسویه و«متقابل» باشد،

بسیاری ازمشکلات،یاپیش نخواهد آمد،یابرطرف خواهد گشت.

کلید واژه : راهکار – روابط – خانواده